Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
វា	vie	1. it (of animals, things, or very young children) 2. he, she, they (familiar or contemptuous)	792/262

Link to overview page
Link to dictionary

Expressing joy — Dialogue 3

នារី៖ កញ្ញា មើលអីហ្នឹង ជក់ម៉េះ? សើចផងអីផង។
កញ្ញា៖ រឿងនៀក វាល្អសើច! អ្នកសម្ដែងពូកែនិយាយកំប្លែង។
នារី៖ អីចឹងបានសើចអីសើចម៉េះ។

Lying — Dialogue 1

ម្ដាយ៖ ថីហ្នឹង? ហើយម៉េចក៏ចានបែកអីចឹងកូន?
កូនប្រុស៖ ខ្ញុំអង្គុយសុខៗ ឆ្មាវាលោតម៉ោមិញ ហើយប៉ះត្រូវ ធ្លាក់បែកទៅ។
ម្ដាយ៖ ឆ្មាហ្នឹងចង្រៃមែន។ យកអំបោសមកបោសអំបែងចេញទៅកូន កុំឲ្យមុតជើង។

Asking for help 1 — Cultural note

នៅផ្ទះម្ដាយទីទៃ នៅព្រៃម្ដាយតែមួយ — គឺជាសុភាសិតដែលជនជាតិខ្មែរតែងតែនិយាយ។
វាមានន័យថា ពេលនៅផ្ទះ យើងមានគ្រួសារផ្សេងៗគ្នាមែន តែពេលនៅក្រៅផ្ទះ យើងគួរជួយគ្នាទៅវិញទៅមកឲ្យដូចជាបងប្អូនបង្កើតគ្នាអីចឹងដែរ។

Expressing fear — Dialogue 1

ខ្លាចឆ្កែ
សុជាតិ៖ ម៉ាក់ ឆ្កែអ៎!
ម្ដាយ៖ ជាតិ កូនឯងខ្លាចឆ្កែធ្វើអី? វាគ្រាន់តែព្រុសតាស។
សុជាតិ៖ ខ្លាចវាខាំ។ មើលអ៎ ម៉ោហើយ ម៉ាក់!
ម្ដាយ៖ កូនឯងធ្វើខ្លាចវា វាកាន់តែម៉ោ។ កុំខ្លាច ធ្វើធម្មតាទៅ។

Expressing joy — Cultural note

ការដើរលេងទៅរមណីយដ្ឋានមានធម្មជាតិ ហើយបរិភោគអាហារជុំគ្នា និង អង្គុយនិយាយគ្នាលេង គឺជាការកម្សាន្តមួយបែបនៅខ្មែរ។ វាដូចជាពិចនិចដែរ ប៉ុន្តែភាគច្រើនគេមិនយកអាហារខ្លួនឯងទៅទេ គឺបរិភោគអាហារដែលទិញនៅទីនោះតែម្ដង។ រមណីយដ្ឋាន មានដូចជា កៀនស្វាយ គីរីរម្យ ។ល។

Expressing warmth — Dialogue 2

នៅក្នុងបន្ទប់
តារា៖ ស្អុះម៉េះ ង៉ៃហ្នឹង? មានបើកម៉ាស៊ីនត្រជាក់អត់ហ្នឹង?
នារី៖ ម៉ាស៊ីនត្រជាក់ខូចតាំងពីម្សិលមិញអ៎។
តារា៖ ស្អុះស្អាប់ដល់ហើយ។ ចេញទៅក្រៅយកខ្យល់អាកាសតិចសិន។
នារី៖ នៅក្រៅក៏ក្ដៅដែរ តែវាអត់ហប់ដូចនៅក្នុង។

Comparing or contrasting things 1 — Dialogue 1

នៅហាងលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍
ភ្ញៀវ៖ ផ្កានេះស្អាតដែរ តែទាស់ត្រង់ទងវារៀងខ្លីតិច មានអាវែងជាងហ្នឹងតិចអេ៎?
អ្នកលក់៖ នេះបង មួយនេះទងវាវែងជាងអាមុនតិច។
ភ្ញៀវ៖ តែផ្កាវាធំពេក។ ដាក់តាំងទៅមិនសូវស្អាតដូចអានោះអេ៎។

Forbidding someone to do something — Cultural note

នៅខ្មែរ ការមកធ្វើការយឺតឬមកយឺតម៉ោងណាត់ កើតឡើងញឹកញាប់។ វាជាទម្លាប់អាក្រក់របស់ជនជាតិខ្មែរ។ នាឡិកាទាំងអស់នៅប្រទេសខ្មែរមិនចង្អុលម៉ោងដូចគ្នាបេះបិទនោះទេ គឺខុសគ្នាប្រហែល ១០ ទៅ ១៥ នាទី រីឯនៅប្រទេសជប៉ុនគ្រប់នាឡិកាគឺចង្អុលម៉ោងនិងនាទីដូចគ្នាបេះបិទ។

Excusing oneself — Cultural note

នៅប្រទេសជប៉ុន ប្រសិនបើអ្នកនិយាយថាជាប់រវល់ ទោះវាជាលេសក៏ដោយ គេក៏នឹងមិនសួរដេញដោលអ្នកទៀតដែរ ព្រោះគេគិតថាជារឿងផ្ទាល់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែនៅខ្មែរ នៅពេលអ្នកយកលេសថារវល់ ភាគច្រើនអ្នកអាចនឹងត្រូវបានគេសួរបន្តទៀតថារវល់នឹងអ្វីឲ្យច្បាស់លាស់។

Offering food or drinks and accepting such an offer — Cultural note

នៅប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសនៅជនបទ អ្នកជិតខាងដែលរាប់អានគ្នា តែងតែឲ្យចំណីចំណុកគ្នាទៅវិញទៅមកនៅពេលពួកគាត់មានអាហារឆ្ងាញ់។ ជនជាតិខ្មែរមិនទម្លាប់និយាយពាក្យ អរគុណ ចំពោះក្រុមគ្រួសារឯងទេ ព្រោះវាធ្វើឲ្យមានអារម្មណ៍ថាមិនស្និទ្ធស្នាល។ ប៉ុន្តែ នៅពេលទទួលរបស់ ឬការជួយអ្វីមួយពីអ្នកដទៃ ពាក្យ អរគុណ គឺចាំបាច់ណាស់។

Comparing or contrasting things 2 — Cultural note

អតិថិជនតែងគិតថាទំនិញដែលថ្លៃជាង ភាគច្រើនមានគុណភាពល្អជាង។ ប៉ុន្តែ នៅខ្មែរ មានពាក្យថា “ស៊ីប្រេន” គឺមានន័យថា ទំនិញនោះមានគុណភាពប្រហាក់ប្រហែលនឹងទំនិញផ្សេងទៀតដែរ តែដោយសារទំនិញនោះមានម៉ាកឬប្រេនដែលគេស្គាល់ច្រើន ទើបធ្វើឲ្យវាត្រូវលក់ក្នុងតម្លៃថ្លៃជាងទំនិញម៉ាកធម្មតា។

Asking “Do you have X?” — Dialogue 2

ហាងលក់កាហ្វេ
អ្នកលក់៖ បង ត្រូវការអីដែរ?
ភ្ញៀវ៖ រកទិញកាហ្វេមណ្ឌលគិរី។ រកប៉ុន្មានតូបហើយ អត់មាន។ កន្លែងអូនឯងមានអេ៎?
អ្នកលក់៖ កន្លែងខ្ញុំមានតាសបង។
ភ្ញៀវ៖ នៅណា? សុំមើលតិចមើល។ វាមានច្រើនប្រភេទ។ បងចង់បានអាប្រអប់វាពណ៌ខ្មៅអា៎ មានអេ៎?

Lying — Additional dialogue 2

តាមទាន់ជាន់កែង
ប្រធាន៖ ធារី ឥឡូវប្រាប់បងតាមត្រង់មើល។ រឿងពិតវាម៉េច?
ធារី៖ ខ្ញុំប្រាប់បងហើយៗតាស។ ដូចខ្ញុំប្រាប់បងអីចឹង។
ប្រធាន៖ អូនឯងកុហកឲ្យសមតិចទៅ។ ភស្តុតាងនៅនឹងមុខហើយ ប្រុងកុហកដល់ពេលណាទៀត? បើមិនចង់ឲ្យគេដឹង កុំធ្វើ។

Expressing concern for other people's welfare — Cultural note

ប្រេងកូឡាឬក៏ប្រេងខ្យល់គឺជាថ្នាំប្រចាំគ្រួសារនៅប្រទេសកម្ពុជា។ គេលាបវានៅពេលចុកពោះ ឈឺក្បាល ឈឺសាច់ដុំ មូសខាំ វិលមុខ រួយជើង ហើមពោះជាដើម។ អាការៈមានដូចជា ក្ដៅខ្លួន មានអារម្មណ៍រងា អស់កម្លាំង គឺជាអាការៈគេហៅថា ខ្យល់។ កោសខ្យល់គឺជាវិធីព្យាបាលដោយប្រើសេនកោសលើខ្នងឬក ដែលមានលាបប្រេងកូឡាដើម្បីព្យាបាលអាការៈខ្យល់។

Consoling someone — Dialogue 1

បាត់បង់សត្វចិញ្ចឹម
ស្រីពេជ្រ៖ កុសល ម៉េចហ្នឹង? ដូចស្រងូតស្រងាត់ម៉េះ?
កុសល៖ ឆ្មាខ្ញុំ តាំងពីប៉ុន្មានថ្ងៃមុន ឈឺ។ ស៊ីអត់បាន ហើយចេះតែថ្ងូរ។ ដល់ព្រឹកមិញក្រោកឡើង វាងាប់បាត់។
ស្រីពេជ្រ៖ សត្វវាអីចឹងហើយ កុសល។ អាយុវាខ្លីជាងមនុស្ស អីចឹងវាត្រូវតែទៅមុនហើយ។ កុំពិបាកចិត្តអី កាត់ចិត្តទៅ។ វាក៏ឆាប់បានទៅចាប់ជាតិថ្មីដែរ។

Admonishing someone / saying “Don’t do this!” — Dialogue 1

រតនា៖ នែ អាអូន! ម៉េចឯងទៅធាក់ឆ្កែអីចឹង? វាធ្វើអីឯង? វាដើរសុខៗសោះ។
សុវណ្ណ៖ ខ្ញុំធាក់វាលេងតាស ពូ។
រតនា៖ ចុះបើមានគេធាក់ឯងវិញ ឈឺអត់? សាកឲ្យគេធាក់មើល។ អត់ការងារធ្វើមែន? កុំធ្វើអីចឹងទៀតអា៎។ គង់តែង៉ៃណាមួយ ឆ្កែខាំឲ្យដឹងខ្លួនម្ដង។

Lying — Additional dialogue 1

ខ្ចីប្រាក់
វិច្ឆិកា៖ ធារី គិតម៉េចហើយ? រឿងខ្ញុំចង់ខ្ចីលុយធារីយកទៅដោះស្រាយម៉ារយៈនោះ។
ធារី៖ ខ្ញុំអត់មានលុយអេ៎ឥឡូវ។ ទើបតែឲ្យគេខ្ចីដែរ ហើយឥឡូវលុយជាប់នៅគេបាត់ហើយ អត់ទាន់បានម៉ោវិញផង។
វិច្ឆិកា៖ អត់អីអេ៎អីចឹង។ បើធារីនិយាយអីចឹងហើយ។ គិតក្នុងចិត្ត៖ វាមិនដែល។ កុហកស្រស់ៗម៉ង។

Requesting and granting permission 1 — Cultural note

នៅប្រទេសខ្មែរ វាមានលក្ខណៈងាយស្រួលជាងនៅឯប្រទេសជប៉ុន នៅពេលចង់និយាយទៅកាន់អ្នកដែលមិនស្គាល់គ្នា ដើម្បីសុំការអនុញ្ញាតឬសួរអ្វីមួយ។ នៅឯប្រទេសជប៉ុន មានទម្លាប់រអែងមិនហ៊ានហៅឬនិយាយទៅកាន់អ្នកមិនស្គាល់នោះទេ ។ នៅខ្មែរ សូមកុំភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលមានអ្នកមិនស្គាល់និយាយមកកាន់អ្នកច្រើន ប៉ុន្តែក៏សុំប្រយ័ត្នចំពោះជនគួរឲ្យសង្ស័យខ្លះ។

Saying “I don’t know” — Cultural note

អត់ដឹងដែរ ជាពាក្យប្រើញឹកញាប់ជាងគេនៅពេលឆ្លើយថាយើងមិនដឹងអំពីអ្វីមួយ។ គេចូលចិត្តប្រើពាក្យ ដែរ នៅខាងចុង ព្រោះវាបង្កប់ន័យថាយើងក៏បានជួយគិតឬដោះស្រាយចម្ងល់របស់អ្នកសួរដែរ ប៉ុន្តែយើងនៅតែមិនដឹង។ ផ្ទុយទៅវិញ ពាក្យឆ្លើយថា អត់ដឹងទេ ស្ដាប់ទៅមិនសូវពីរោះប៉ុន្មានទេ ព្រោះវាហាក់ដូចជាបង្កប់ន័យថាយើងមិនខ្វល់អំពីបញ្ហារបស់អ្នកសួរ។

Expressing sorrow — Dialogue 1

បាត់បង់សត្វចិញ្ចឹម
ចរណៃ៖ ផានិត ម៉េចហ្នឹង? មុខស្រពោនម៉េះ?
ផានិត៖ ខ្ញុំនឹកឆ្មាខ្ញុំ។ វាទើបតែងាប់ទៅម៉ានង៉ៃមុនហ្នឹង។ ពេលអត់ពីវាទៅ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាអផ្សុកមែនទែន ព្រោះធ្លាប់លេងជាមួយវារហូត។ បើដឹងថាចិញ្ចឹមសត្វ ត្រូវពិបាកចិត្តខ្លាំងពេលវាងាប់ទៅអីចឹង ខ្ញុំអត់ចិញ្ចឹមទេ។ ឈប់ចិញ្ចឹមសត្វអីទាំងអស់ម៉ងចាប់ពីង៉ៃនេះតទៅ។