Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
ខ្លាំង	klaŋ	1. to be strong, vigorous 2. loud 3. firm, sturdy 4. serious 5. strongly, vigorously, exceedingly	188/102

Link to overview page
Link to dictionary

Expressing sleepiness — Additional dialogue 2

អស់កម្លាំងខ្លាំង
សុផល៖ ម៉ោងម៉ានហើយ?
ផានិត៖ ម៉ោងម៉ាដណ្ដប់។ ចេញពីហ្នឹង ទៅណាទៀត?
សុផល៖ ទៅទះ! ងុយដេកសឹងប្រកាច់ហើយ។ ទៅដល់ទះ ដឹងតែត្រង់ភ្លឹងដល់ព្រឹកម៉ង។

Expressing dislikes 2B — Dialogue 2A

កញ្ញា៖ ហូយ បើកសំឡេងអីខ្លាំងៗម៉េះ! រកដេកអត់បាន!
ណារី៖ ហ្នឹងហើយ បើកសំឡេងឮៗ អត់ដឹងយប់អត់ដឹងអីទេ។ យ៉ាប់ម៉ង!
កញ្ញា៖ ផ្ទះម្ដុំហ្នឹងឧស្សាហ៍អីចឹងដល់ហើយ។ ធុញមែនទែន!

Expressing dislikes 2B — Dialogue 2B

កញ្ញា៖ ហូយ បើកសំឡេងអីខ្លាំងៗម៉េះ! រកដេកអត់បាន!
ណារី៖ ហ្នឹងហើយ បើកសំឡេងឮៗ អត់ដឹងយប់អត់ដឹងអីទេ។ យ៉ាប់ម៉ង!
កញ្ញា៖ ដូចញឹកញាប់ពេកហើយ។ ធុញផ្ទះម្ដុំហ្នឹងមែនទែន!

Expressing dislikes 1 — Cultural note

តើក្លិនផ្លែទុរេនឈ្ងុយឬក្រអូបទេសម្រាប់អ្នក? ជនជាតិផ្សេងភាគច្រើនមិនចូលចិត្តក្លិនរបស់ផ្លែទុរេននោះទេ។ ប៉ុន្តែ ជនជាតិខ្មែរជាទូទៅចូលចិត្តក្លិននិងរសជាតិផ្លែទុរេនខ្លាំងណាស់ ។ ទុរេនដែលល្បីថាឆ្ងាញ់គឺទុរេនមកពីខេត្តកំពត។

Expressing surprise — Cultural note

តើអ្នកបំបាត់ត្អើកដោយវិធីណា? នៅខ្មែរ មានការប្រើវិធីនិយាយឲ្យអ្នកកំពុងត្អើកនោះភ្ញាក់ផ្អើលនិងភ័យ អ្នកនោះនឹងបាត់ត្អើក។ ដូចជា កុហកថាភ្លេចឬបាត់របស់ដែលសំខាន់ខ្លាំង។ ល។ កុំភ្លេចសាកល្បងវិធីនេះនៅពេលអ្នកជួបអ្នកកំពុងត្អើក។

Expressing hunger — Dialogue 2

ម្ដាយនិងកូន
កូន៖ ម៉ាក់ មានអីញ៉ាំអត់?
ម្ដាយ៖ ឃ្លានហើយកូន? ម្ហូបកំពុងធ្វើ ចាំតិចសិនណា។
កូន៖ មានអីញ៉ាំតិចតួចសិនអត់ម៉ាក់? ហេវខ្លាំងអា៎។ កូរពោះគ្រូកៗម៉ង។
ម្ដាយ៖ ទៅមើលក្នុងទូទឹកកកមើល ប្រហែលមានផ្លែឈើខ្លះ។

Expressing dislikes 2B — Cultural note

នៅពេលពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរជិតមកដល់ ទាំងនៅទីក្រុងនិងនៅតាមខេត្ត ប្រជាជនតែងចាក់ចម្រៀងប្រពៃណីរាំច្រៀងដោយបើកសំឡេងឮខ្លាំងៗ រហូតដល់យប់ជ្រៅក៏មាន។ តាមផ្ទះមិនសូវប្រកាន់ប៉ុន្មានទេសម្រាប់ឱកាសចូលឆ្នាំខ្មែរ ប៉ុន្តែសម្រាប់ពេលធម្មតាគឺគ្មានអ្នកណាចូលចិត្ត ឬទ្រាំនឹងសំឡេងខ្លាំងៗនោះទេ។

Expressing sleepiness — Cultural note

ក្រោយពេលញ៉ាំបាយថ្ងៃត្រង់រួច មនុស្សមួយចំនួនមានអារម្មណ៍ងងុយគេង ដែលគេហៅថា ពុលបាយ។ ការគេងរយៈពេលខ្លីនៅពេលថ្ងៃហៅថា គេងថ្ងៃ។ អ្នកខ្លះប្រើពាក្យថា សម្ងំ សំដៅលើការគេងមិនឲ្យលក់ខ្លាំងពេក គឺគ្រាន់តែទម្រេតខ្លួននិងបិទភ្នែកដើម្បីសម្រាក ប៉ុន្តែនៅដឹងខ្លួន។

Indicating Agreement — Dialogue 2

យល់ស្រប — នៅកន្លែងធ្វើការ
តារា៖ វុទ្ធី! វុទ្ធីឯងគិតថាហេតុអីបានចំនួនអតិថិជនធ្លាក់ចុះខ្លាំងម្ល៉េះខែមុន?
វុទ្ធី៖ ខ្ញុំអត់ច្បាស់ដែរបង។ តែខ្ញុំគិតថា ប្រហែលជាមកពីខែមុនមានបុណ្យទានច្រើនពេក។
តារា៖ ហ្នឹងហើយ ខ្ញុំគិតអីចឹងដែរ។ / ប្រហែលហើយមើលទៅ។

Talking about the taste of food 2 — Dialogue 2

ធីតា៖ រតនា ម៉េចដែរ ញ៉ាំបានអត់?
រតនា៖ ធីតាឯងដាក់អំបិលប៉ុន្មានស្លាបព្រា?
ធីតា៖ ប្រៃខ្លាំងអ៎?
រតនា៖ ហ្នឹងហើយ! ... និយាយលេងអេ៎។ ប្រៃតិច តែមិនអីទេ ញ៉ាំបាន។ ឆ្ងាញ់តាស មានអី។
ធីតា៖ ត្រឹមតែអាចទទួលយកបានទៅបានហើយ មិនបាច់ឆ្ងាញ់ក៏បានដែរ ណោះ?
រតនា៖ រសជាតិប៉ុណ្ណឹងបានហើយ។

Expressing warmth — Dialogue 1

នៅក្រៅ
នារី៖ ង៉ៃហ្នឹង ក្ដៅម៉េះ? ក្ដៅអត់ តារា?
តារា៖ ខ្ញុំដូចអត់អីផង។ ម្សិលមិញបានក្ដៅខ្លាំង។
នារី៖ អត់ពពកសោះម៉ងនៀក! បើកថ្ងៃឡើងភ្លឺចែស។
តារា៖ តស់ ចូលហាងកាហ្វេញ៉ាំអីសិន មានម៉ាស៊ីនត្រជាក់។ ចាំមេឃស្រទុំតិច ចាំដើរទៀត ម៉េចដែរ?
នារី៖ ហ្នឹងហើយ តស់។ បែកញើសជោកហើយនៀក។

Expressing sorrow — Dialogue 1

បាត់បង់សត្វចិញ្ចឹម
ចរណៃ៖ ផានិត ម៉េចហ្នឹង? មុខស្រពោនម៉េះ?
ផានិត៖ ខ្ញុំនឹកឆ្មាខ្ញុំ។ វាទើបតែងាប់ទៅម៉ានង៉ៃមុនហ្នឹង។ ពេលអត់ពីវាទៅ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាអផ្សុកមែនទែន ព្រោះធ្លាប់លេងជាមួយវារហូត។ បើដឹងថាចិញ្ចឹមសត្វ ត្រូវពិបាកចិត្តខ្លាំងពេលវាងាប់ទៅអីចឹង ខ្ញុំអត់ចិញ្ចឹមទេ។ ឈប់ចិញ្ចឹមសត្វអីទាំងអស់ម៉ងចាប់ពីង៉ៃនេះតទៅ។

Expressing fatigue — Dialogue 2

មិត្តភក្តិ
ពិសិដ្ឋ៖ ដារិន ដូចហត់ខ្លាំងម៉េះ? បែកញើសពេញខ្លួនម៉ង។ ទើបម៉ោពីណា?
ដារិន៖ ខ្ញុំទើបតែម៉ោពីហាត់ប្រាណ។ ជិះកង់ផងលើកដុំដែកផង។ ហត់អា៎ រកទៅសម្រាកសិន។
ពិសិដ្ឋ៖ អីចឹង? រកបបួលដារិនឯងទៅញ៉ាំអី។ ទៅអត់?
ដារិន៖ ចាំថ្ងៃក្រោយទៅពិសិដ្ឋ។ ខ្ញុំរៀងហត់ខ្លាំងអា៎។ ចង់តែដេកទេនៀក។
ពិសិដ្ឋ៖ អូខេ សម្រាកទៅអីចឹង។

Expressing thanks 2 — Cultural note

នៅប្រទេសកម្ពុជាក៏ដូចជានៅប្រទេសផ្សេងៗដែរ គឺបុរសតែងតែស្ម័គ្រចិត្តចូលទៅជួយ នៅពេលឃើញស្ត្រីកំពុងធ្វើការងារធ្ងន់អ្វីមួយ ពីព្រោះបុរសមានកម្លាំងខ្លាំងជាងស្ត្រី។ ជនជាតិខ្មែរតែងតែចងចាំនិងឲ្យតម្លៃការជួយគ្នាទៅវិញទៅមកបានយូរអង្វែងណាស់។ ការជូនជាម្ហូបឬចំណីចំណុកបន្តិចបន្តួចជាញឹកញាប់ទៅអ្នកជិតខាងឬអ្នកធ្លាប់មានគុណ ទោះជាមិនមែនក្នុងឱកាសអ្វីជាពិសេសដ៏ដោយ គឺជាទម្លាប់របស់ជនជាតិខ្មែរដើម្បីសម្ដែងការអរគុណ។

Expressing fatigue — Cultural note

ពាក្យខ្មែរមួយគឺ ហត់កាយ កុំឲ្យតែហត់ចិត្ត។ ហត់កាយ មានន័យថា អស់កម្លាំងខាងផ្លូវកាយ ដោយសារតែមានការងារច្រើនឬត្រូវទៅកន្លែងនេះកន្លែងនោះធ្វើឲ្យរវល់ខ្លាំង។ រីឯហត់ចិត្ត មានន័យថា មិនសូវចំណាយកម្លាំងកាយប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្តែ ដោយសារមានបញ្ហាខាងទំនាក់ទំនងមនុស្ស ឬការព្រួយបារម្ភជាច្រើន ធ្វើឲ្យចិត្តមិនអាចសប្បាយរីករាយបាន។ គេប្រើពាក្យនេះនៅពេលគេចង់និយាយថា គេសុខចិត្តរវល់និងប្រើកម្លាំងកាយច្រើន ប៉ុន្តែគេមិនចង់ទទួលការមិនសប្បាយចិត្ត មន្ទិល ឬការព្រួយបារម្ភអ្វីជាប់ក្នុងចិត្តនោះទេ។

Breaking A Bowl (Sakanan) — 00 Introduction

សួស្ដី នៅក្នុងរូបភាពនេះ គឺយើងនឹងនិយាយអំពីការធ្វើឲ្យបែកចានគោម អញ្ចឹងចានគឺជាសម្ភារៈមួយដែលយើងដាក់នៅផ្ទះបាយ គឺជាសម្ភារៈផ្ទះបាយមួយ ដែលយើងប្រើប្រាស់សម្រាប់ដាក់បាយ ឬក៏ដាក់ម្ហូប ឬក៏ប្រើប្រាស់សម្រាប់ធ្វើការងារនៅក្នុងផ្ទះបាយផ្សេងៗ អញ្ចឹងចានគឺមានច្រើនប្រភេទ គឺដូចជាមានចានសំប៉ែត ចានគោម ឬក៏ចានដែលធ្វើអំពីដែក ចានធ្វើអំពីជ័រជាដើម។ ហើយចានខ្លះទៀត គឺធ្វើអំពីដីឥដ្ឋ ឬក៏ពរ្សឺឡែន អញ្ចឹងចានដែលធ្វើអំពីដី ឬក៏ចានធ្វើអំពីពរ្សឺឡែន គឺងាយស្រួលនឹងបែកខ្លាំងណាស់ គឺងាយស្រួលនឹងបែក នៅពេលដែលយើងមិនប្រុងប្រយ័ត្ន។

Admonishing someone / saying “Don’t do this!” — Dialogue 2

ប្រធាន៖ ធារី បងប្រាប់ថាង៉ៃធម្មតាយឺតបាន តែកុំឲ្យម៉ោយឺតង៉ៃប្រជុំ។ ម៉េចនៅតែយឺតទៀត?
ធារី៖ សុំទោស បង។
ប្រធាន៖ សុំទោសប៉ុន្មានដងហើយ? គ្រាន់តែម៉ោឲ្យទាន់ម៉ោងហ្នឹង វាពិបាកខ្លាំងមែន? ចោលទម្លាប់អាក្រក់ហ្នឹងអត់បានអេ៎អ៎? បើមិននេះ ដូរម៉ោងធ្វើការវិញទៅអីចឹង ចេញយឺតជាងគេម៉ាម៉ោងទៅ ម៉េចដែរ? ព្រមអត់?
ធារី៖ អត់អីអេ៎បង។ ខ្ញុំព្យាយាមម៉ោឲ្យទាន់។
ប្រធាន៖ និយាយហើយ ធ្វើផង។ កុំម៉ោយឺតទៀត។ បងអត់ចង់ស្ដាប់ពាក្យដោះសា ពាក្យកុហកច្រើនអេ៎។ បងមិនដឹងថាត្រូវនិយាយជាមួយធារីឯងម៉េចទៀតអេ៎។ បានហើយអីចឹង ទៅធ្វើការចុះ។

Breaking A Bowl (Sakanan) — 05

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ៥ រូបភាពទី ៥ បុរសម្នាក់នោះគាត់ក៏បានលើកដៃឡើងទាំងពីរ ហើយហាមាត់និងបើកភ្នែកធំៗដែលគាត់ភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំង ព្រោះតែគាត់បានធ្វើឲ្យបែកចានគោម អញ្ចឹងគាត់បានភ្ញាក់ផ្អើល ដោយសារតែគាត់បានធ្វើឲ្យបែកចានគោមរបស់គាត់ ដោយសារតែគាត់ធ្វេសប្រហែស ដូច្នេះធ្វើឲ្យគាត់បើកភ្នែកធំៗ និងហាមាត់ធំៗ លើកដៃទាំងពីរឡើងលើ ហើយគាត់មានអាការៈភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង ដោយសារតែគាត់ធ្វេសប្រហែសរបស់គាត់ អញ្ចឹងគាត់សោកស្ដាយ ដោយសារតែគាត់មិនបានប្រុងប្រយ័ត្នឲ្យបានខ្ពស់ ដោយសារតែគាត់រវល់តែចិតបន្លែ ភ្លេចមើលនៅក្បែរដៃ ធ្វើឲ្យកែងដៃរបស់គាត់ប៉ះទៅនឹងចានគោម និងធ្វើឲ្យចានគោមធ្លាក់បែក។ អញ្ចឹងចានគោមរបស់គាត់ក៏បានធ្លាក់បែក។

Tuk Tuk (Sakanan) — 10

បន្ទាប់មកនៅក្នុងរូបភាពទី ៩ នៅក្នុងរូបភាពទី ៩ បន្ទាប់ពីដឹងតម្លៃថាអ្នករត់រ៉ឺម៉កកង់បីនោះ គាត់យកតម្លៃ ១០ ដុល្លារ អ្នកទាំងបីក៏គិតថាតម្លៃនោះគឺថ្លៃខ្លាំងពេក ដូច្នេះគាត់ពុំអាចទទួលយកបាននោះទេ អញ្ចឹងបានន័យថាផ្ទះរបស់គាត់នៅជិតកន្លែងផឹកស៊ី ក៏ប៉ុន្តែម្ចាស់រ៉ឺម៉កកង់បី គាត់បានយកតម្លៃខ្ពស់ ឬក៏ថ្លៃខ្លាំងពេក អញ្ចឹងហើយទើបអ្នកទាំងបីមិនអាចទទួលយកបាន ដូច្នេះអ្នកទាំងបីក៏មិនសម្រេចចិត្តមិនជិះរ៉ឺម៉កកង់បីរបស់បុរសម្នាក់នោះទេ អញ្ចឹងពួកគេក៏បានឆ្លើយទៅកាន់ម្ចាស់រ៉ឺម៉កកង់បីថា ពួកគេមិនជិះរ៉ឺម៉កកង់បីនោះទេ ព្រោះតម្លៃនេះគឺថ្លៃខ្លាំងពេក ដូច្នេះហើយពួកគេនឹងរករ៉ឺម៉កកង់បីផ្សេងទៀត។

Cutting One’s Finger (Sakanan) — 13

ចូលមកដល់រូបភាពទី ១៣ នៅក្នុងរូបភាពទី ១៣ យើងឃើញថា បុរសនោះ គាត់បានប្រែប្រួលទឹកមុខរបស់គាត់ទៅជាសប្បាយចិត្តវិញ បាទ យើងឃើញថា គាត់ហាមាត់ញញឹម គាត់ញញឹម មើលទៅលើដៃស្ដាំរបស់គាត់ អញ្ចឹងដៃស្ដាំរបស់គាត់គឺមានរបួស ក៏ប៉ុន្តែរបួសរបស់គាត់បានរុំនឹងបង់បិទដំបៅរួចហើយ ដូច្នេះបានន័យថាគាត់បានការពារដៃរបស់គាត់ កុំឲ្យមានមេរោគចូលរួចហើយ ហើយឈាមរបស់គាត់ក៏ឈប់ហូរទៀតដែរ អញ្ចឹងគាត់នឹងលែងមានគ្រោះថ្នាក់ទៀតហើយ ដូច្នេះគាត់បានមើលដៃរបស់គាត់ ហើយគាត់សប្បាយចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ដោយគាត់គិតថា គាត់មិនមានគ្រោះថ្នាក់អ្វីធ្ងន់ធ្ងរនោះទេបន្ទាប់ពីការមុតកាំបិតនេះ ព្រោះគាត់បានធ្វើចេះវិធីសង្គ្រោះបឋម បាទ គាត់ចេះវិធីសង្គ្រោះបឋម ដើម្បីកុំឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ។