Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
ធម្មតា	tʰoam meaʔ taa	1. to be natural, habitual, usual, ordinary 2. usually, ordinarily	62/37

Link to overview page
Link to dictionary

Asking “How do you write this?” — Dialogue 4

អ្នកចុះឈ្មោះ៖ ឈ្មោះអីដែរ?
ពិសិដ្ឋ៖ ចាន់ ពិសិដ្ឋ។
អ្នកចុះឈ្មោះ៖ ចាន់ ហ្នឹង ព្រះចន្ទ ហ្នឹងមែន? ប្រកបឲ្យតិច បានអេ៎?
ពិសិដ្ឋ៖ មិនមែន ព្រះចន្ទ អេ៎។ ច ស្រៈអា ន បន្តក់ ធម្មតា។

Expressing cold — Additional dialogue

នៅហាងកាហ្វេ
មរកត៖ យកគ្រីនធីត្រជាក់ កែវតូច។
ស្រីពេជ្រ៖ រងាអីចឹងហើយ ញ៉ាំទឹកកកទៀត!
មរកត៖ មានរងាអីប៉ុណ្ណឹង។ ណាមួយធម្មតាខ្ញុំក្ដៅក្នុង អីចឹងទៅ អត់សូវចេះរងាទេ។
ស្រីពេជ្រ៖ ខ្ញុំវិញ ឡើងចង់រឹងថ្គាមហើយ។

Making suggestions in which the speaker is included — Cultural note

នៅពេលកំពុងដើរឬធ្វើការងារអ្វីមួយជាមួយមិត្តភក្តិ ហើយអ្នកចង់ទិញអ្វីមួយញ៉ាំ អ្នកក៏ត្រូវបបួលឬទិញចំណែកសម្រាប់មិត្តភក្តិរបស់អ្នកផងដែរ ទើបជាការគួរសម។ នេះប្រហែលជារឿងធម្មតាសម្រាប់វប្បធម៌នៅប្រទេសផ្សេងទៀតផងដែរ មិនមែនតែនៅខ្មែរនោះទេ។

Expressing fear — Dialogue 1

ខ្លាចឆ្កែ
សុជាតិ៖ ម៉ាក់ ឆ្កែអ៎!
ម្ដាយ៖ ជាតិ កូនឯងខ្លាចឆ្កែធ្វើអី? វាគ្រាន់តែព្រុសតាស។
សុជាតិ៖ ខ្លាចវាខាំ។ មើលអ៎ ម៉ោហើយ ម៉ាក់!
ម្ដាយ៖ កូនឯងធ្វើខ្លាចវា វាកាន់តែម៉ោ។ កុំខ្លាច ធ្វើធម្មតាទៅ។

Greetings and leave takings 1 — Dialogue 3

វុទ្ធី៖ ចរិយា! ខានជួបគ្នាយូរហើយនៀក! សុខសប្បាយអេ?
ចរិយា៖ អូ វុទ្ធី! ខ្ញុំសុខសប្បាយធម្មតាតាស។ ចុះវុទ្ធីឯងវិញ ម៉េចដែរ? សុខសប្បាយតាសអី?

វុទ្ធី៖ អូខេ អញ្ចឹង ចាំជួបគ្នាពេលក្រោយទៀតណា។
ចរិយា៖ ហ្នឹងហើយ ចាំទាក់ទងគ្នាតាមក្រោយទៀត។ បាយបាយ!

Expressing dislikes 2B — Cultural note

នៅពេលពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរជិតមកដល់ ទាំងនៅទីក្រុងនិងនៅតាមខេត្ត ប្រជាជនតែងចាក់ចម្រៀងប្រពៃណីរាំច្រៀងដោយបើកសំឡេងឮខ្លាំងៗ រហូតដល់យប់ជ្រៅក៏មាន។ តាមផ្ទះមិនសូវប្រកាន់ប៉ុន្មានទេសម្រាប់ឱកាសចូលឆ្នាំខ្មែរ ប៉ុន្តែសម្រាប់ពេលធម្មតាគឺគ្មានអ្នកណាចូលចិត្ត ឬទ្រាំនឹងសំឡេងខ្លាំងៗនោះទេ។

Accepting direction — Cultural note

ចាស់ប្រើក្មេង ជារឿងធម្មតា ហើយការធ្វើតាមសំដីមនុស្សចាស់ជាសុជីវធម៌ ប៉ុន្តែពេលខ្លះ នៅពេលក្មេងនោះមិនចង់ធ្វើ គេធ្វើដែរតែដោយបញ្ចេញទឹកមុខមិនពេញចិត្ត។ ឃើញទឹកមុខបែបនោះ អ្នកប្រើអាចនឹងនិយាយថា “គ្រាន់តែប្រើប៉ុណ្ណឹងសោះ មុខឡើងក្រញូវ / មុខមើលមិនបាន”។

Comparing or contrasting things 2 — Cultural note

អតិថិជនតែងគិតថាទំនិញដែលថ្លៃជាង ភាគច្រើនមានគុណភាពល្អជាង។ ប៉ុន្តែ នៅខ្មែរ មានពាក្យថា “ស៊ីប្រេន” គឺមានន័យថា ទំនិញនោះមានគុណភាពប្រហាក់ប្រហែលនឹងទំនិញផ្សេងទៀតដែរ តែដោយសារទំនិញនោះមានម៉ាកឬប្រេនដែលគេស្គាល់ច្រើន ទើបធ្វើឲ្យវាត្រូវលក់ក្នុងតម្លៃថ្លៃជាងទំនិញម៉ាកធម្មតា។

Getting someone’s attention — Cultural note

ស្របពេលដែលមានការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទដៃទំនើប (ស្មាតហ្វូន) កាន់តែច្រើនឡើង ការសន្ទនាផ្ទាល់មាត់ កាន់តែតិចទៅៗ។ មនុស្សជាច្រើនប្រើពេលសម្លឹងមើលទូរស័ព្ទ ច្រើនជាងការចាប់អារម្មណ៍ទៅលើមនុស្សជុំវិញខ្លួន។ នៅប្រទេសកម្ពុជា ការហៅដោយការប៉ះស្មាឬដៃតិចៗ គឺជាការធម្មតា។ ពេលខ្លះ ក៏មានការពញ្ញាក់ពីក្រោយ ឬចាក់ក្រឡេកត្រង់ចង្កេះចំពោះមនុស្សជិតស្និទ្ធ។

Expressing concern for other people's welfare — Additional dialogue

លីដា៖ អូយ ឈឺក្បាលម៉េះ?
តារា៖ លីដា ឈឺក្បាលអ៎? ញ៉ាំថ្នាំអេ៎? ខ្ញុំមានថ្នាំឈឺក្បាល។
លីដា៖ សុំម៉ាគ្រាប់ម៉ោអីចឹង។
តារា៖ ឧស្សាហ៍ឈឺក្បាលអ៎?
លីដា៖ មួយអាទិត្យពីរបីដងអី។
តារា៖ អូ នេះមិនមែនឈឺក្បាលធម្មតាអេ៎នៀក។ ទៅពេទ្យម្ដងទៅអី?
លីដា៖ ហ្នឹងហើយ ចាំឆ្លៀតពេលទៅ។ ឥឡូវផឹកថ្នាំសិន។

Greetings and leave takings 2 — Dialogue 1

ពេលជួបគ្នានិងពេលលាគ្នាជាមួយមនុស្សដែលមានអាយុចាស់ជាង ត្រូវនិយាយបែបណា?

ពេលជួបគ្នា
ក្មួយ៖ (ដើរជ្រួសគ្នា លើកដៃសំពះ) ជម្រាបសួរអ៊ំ សុខសប្បាយទេអ៊ំ?
អ៊ំ៖ អឺ អ៊ំសុខសប្បាយធម្មតាទេ។ ចុះក្មួយឯង សុខសប្បាយអត់?

ពេលលាគ្នា
ក្មួយ៖ អញ្ចឹង ខ្ញុំរកជម្រាបលាលោកអ៊ំសិនហើយ។ សុខសប្បាយលោកអ៊ំ។
អ៊ំ៖ អឺ ទៅចុះ សុខសប្បាយទាំងអស់គ្នា។

Asking “What is this?” — Additional dialogue

ពិសិដ្ឋ៖ បងតារា មានគេផ្ញើរបស់មកឲ្យបង។ អីគេហ្នឹង បង?
តារា៖ អូ អរគុណពិសិដ្ឋ។ ហ្នឹងវចនានុក្រមអេឡិចត្រូនិច។
ធារី៖ វចនានុក្រមអេឡិចត្រូនិចហ្នឹង អីគេ បង?
តារា៖ ដូចវចនានុក្រមសៀវភៅធម្មតាអីចឹង គ្រាន់តែយើងអាចរកពាក្យបានលឿន ហើយអាចដាក់វចនានុក្រមផ្សេងៗក្នុងហ្នឹងជាមួយគ្នាតែម្ដង។
ធារី៖ អូ! ចុះអានោះអីគេហ្នឹងបង?
តារា៖ ប៊ិចសម្រាប់សរសេរលើអេក្រង់របស់វចនានុក្រម។

Expressing concern for other people's welfare — Dialogue 1

សុទ្ធា៖ បូរ៉ា ម៉េចហ្នឹង? អត់ស្រួលខ្លួនមែន?
បូរ៉ា៖ អឹម ញ៉ាំបាយហើយស្រាប់តែចុកពោះម៉ង។
សុទ្ធា៖ ញ៉ាំអីខុសអេ៎អី?
បូរ៉ា៖ មានណា។ មិញញ៉ាំតែបាយហ្នឹង ហើយម្ហូបដូចធម្មតា។
សុទ្ធា៖ ប្រហែលបូរ៉ាឯងរលាកក្រពះហើយ។ ញ៉ាំបាយអត់ទៀងអីចឹងហើយ។
បូរ៉ា៖ មានប្រេងកូឡាអត់? សាកលាបប្រេងកូឡាសិន។
សុទ្ធា៖ លាបប្រេងកូឡាម៉េចបាត់? ទៅពេទ្យឬក៏ទៅហ្វាម៉ាស៊ីឲ្យគេផ្សំថ្នាំឲ្យតិចទៅ។

Comparing or contrasting things 2 — Dialogue 1

ហាងលក់ខោអាវ
តារា៖ ស្រីរ័ត្ន មើលអាវពីរនោះមើល ម៉េចដែរ? មួយណាស្អាតជាង?
ស្រីរ័ត្ន៖ មានអី ម្យ៉ាងម្នាក់។ អាពណ៌បៃតងអាចពាក់ទៅធ្វើការបាន ព្រោះវាមានកអាវ។ បើអាពណ៌លឿង បានតែពាក់ធម្មតា។
តារា៖ មើលតម្លៃតិចសិន។ អាពណ៌លឿងថ្លៃជាងតិច តែពាក់ទៅដូចឡូយជាង។ យកអាពណ៌លឿងម៉ងទៅ ម៉េចដែរ?
ស្រីរ័ត្ន៖ មានអី តារាឯងស្រឡាញ់អាពណ៌លឿង យកអាពណ៌លឿងទៅ។ ឡូយដែរតាស។

Saying “I want X” — Dialogue 2

នៅហាងខោអាវ
អ្នកលក់៖ ចូលមើលសិនអីបង? នៅខាងក្នុងមានម៉ូតច្រើនជាងហ្នឹងទៀត។
ភ្ញៀវ៖ ខ្ញុំរកអាវសាច់ក្រណាត់ពាក់ទៅធ្វើការធម្មតា។ មានអេ៎?
អ្នកលក់៖ មានតាសបង។ បងចង់បានពណ៌អីដែរ?
ភ្ញៀវ៖ ចង់បានពណ៌ផ្សេងៗ។ ជួយបង្ហាញតិចមើល មានពណ៌អីខ្លះ។
អ្នកលក់៖ ចា៎ស បង។ អញ្ជើញខាងក្នុងម៉ោបង។
ភ្ញៀវ៖ ហើយចង់បានរ៉ូបស្លៀកទៅញ៉ាំការមួយដែរ។ ប៉ុនកូនខ្ញុំ មានអេ៎?
អ្នកលក់៖ មានតាសបង។

Warning someone — Dialogue 3

សម្ភាសន៍ការងារ
បង៖ ស្អែកសម្ភាសន៍ការងារមែន? ហើយត្រៀមនៅ?
ប្អូន៖ មានអីត្រូវត្រៀម? មិនដឹងគេសួរអីខ្លះផង។
បង៖ ត្រៀមឆ្លើយសំណួរដែលគេឧស្សាហ៍សួរទៅណា។ បើអត់ត្រៀមឆ្លើយសំណួរធម្មតាៗ ដល់ភ័យទៅ សូម្បីសំណួរអីចឹងៗក៏ឆ្លើយអត់បានល្អដែរ។
ប្អូន៖ ដឹងហើយ។
បង៖ ហើយកុំទៅយឺត។ តែយឺតដឹងតែធ្លាក់ស្វ័យប្រវត្តិម៉ង។
ប្អូន៖ វាមិនដែល។
បង៖ ប្រាប់ឲ្យហើយទេ។ បើមិនជឿ ចាំតែមើលទៅ។

Saying “I don’t understand” — Cultural note

ជាទូទៅ ការសួរបញ្ជាក់ក្រោយការពន្យល់អ្វីមួយថា “តើអ្នកយល់ទេ?” មិនមែនជាការគួរសមប៉ុន្មានទេ។ ការគួរសមបំផុត គឺ ក្រោយពេលពន្យល់អ្វីមួយ គួរនៅស្ងៀម និងញញឹមទៅកាន់ដៃគូសន្ទនា។ ពិតប្រាកដណាស់ ការធ្វើបែបនេះ យើងមិនដឹងប្រាកដថា ដៃគូសន្ទនាពិតជាយល់អ្វីដែលយើងបាននិយាយ ឬពន្យល់នោះឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្នុងករណីដែលមានអ្នកសុំការពន្យល់ (= ចង់ឲ្យយើងពន្យល់) ដូចជាពន្យល់មេរៀន ឬរបៀបប្រើអ្វីមួយ ការសួរបញ្ជាក់ច្រើនដងដូចជា “ត្រង់ហ្នឹង/កន្លែងហ្នឹង យល់អត់?” ជាការធម្មតា។

Indicating disagreement — Additional dialogue

កូន៖ ម៉ាក់ ង៉ៃហ្នឹងមិនបាច់ធ្វើម្ហូបអេ៎ណា។ ទៅញ៉ាំអីនៅក្រៅម៉ង។ ម៉ាក់ឯងចង់ញ៉ាំអី?
ម៉ាក់៖ មិនបាច់អេ៎អី? នាំតែអស់លុយ។
កូន៖ យូរៗម្ដងតាស។ ទៅហាងង៉ៃមុនទៅ ម៉េចដែរ?
ម៉ាក់៖ អត់ទេស។ ហាងង៉ៃមុនហ្នឹង អត់សូវឆ្ងាញ់ហើយថ្លៃទៀត។
កូន៖ អីចឹង ទៅណាវិញ?
ម៉ាក់៖ ទៅហាងគុយទាវធម្មតាជិតហ្នឹងទៅ។
កូន៖ ហ៊ើយ ម៉ាក់ឯងនេះយ៉ាប់ម៉ង។ ទៅកន្លែងណារៀងឡូយតិចទៅ។
ម៉ាក់៖ ស្រេចតែកូនឯងទេអីចឹង។ ថាអត់ចង់ឲ្យអស់លុយច្រើនអញ្ចេក។

Requesting and granting permission 2 — Additional dialogue

នៅហាងអាហារ
ភ្ញៀវ៖ អេ អូន។ សុំមីនុយ/យកមីនុយម៉ោតិចមើល។
អ្នករត់តុ៖ បាទ បង។ នេះមីនុយ។
...
ភ្ញៀវ៖ អេ អូន កុម្ម៉ង់បានអេ៎?
អ្នករត់តុ៖ បាទ បង។ ត្រូវការអីគេដែរ?
ភ្ញៀវ៖ យកទឹកក្រឡុកមួយកែវ សុំកុំដាក់ទឹកដោះគោបានអត់?
អ្នករត់តុ៖ បានតាសបង ចាំខ្ញុំប្រាប់គេឲ្យ។
ភ្ញៀវ៖ ហើយជួយយកកៅអីថែមមក ២ ទៀតម៉ោបានអេ៎? តិចទៀតមានពួកម៉ាកម៉ោ ២ នាក់ទៀត។
អ្នករត់តុ៖ បាទ។
ភ្ញៀវ៖ នៅហ្នឹងអាចយកនំខួបកំណើតអីចូលបានអេ៎?
អ្នករត់តុ៖ នំខួបកំណើតយកចូលបានបង តែនំញ៉ាំធម្មតាយកចូលអត់បានអេ៎បង។

Admonishing someone / saying “Don’t do this!” — Dialogue 2

ប្រធាន៖ ធារី បងប្រាប់ថាង៉ៃធម្មតាយឺតបាន តែកុំឲ្យម៉ោយឺតង៉ៃប្រជុំ។ ម៉េចនៅតែយឺតទៀត?
ធារី៖ សុំទោស បង។
ប្រធាន៖ សុំទោសប៉ុន្មានដងហើយ? គ្រាន់តែម៉ោឲ្យទាន់ម៉ោងហ្នឹង វាពិបាកខ្លាំងមែន? ចោលទម្លាប់អាក្រក់ហ្នឹងអត់បានអេ៎អ៎? បើមិននេះ ដូរម៉ោងធ្វើការវិញទៅអីចឹង ចេញយឺតជាងគេម៉ាម៉ោងទៅ ម៉េចដែរ? ព្រមអត់?
ធារី៖ អត់អីអេ៎បង។ ខ្ញុំព្យាយាមម៉ោឲ្យទាន់។
ប្រធាន៖ និយាយហើយ ធ្វើផង។ កុំម៉ោយឺតទៀត។ បងអត់ចង់ស្ដាប់ពាក្យដោះសា ពាក្យកុហកច្រើនអេ៎។ បងមិនដឹងថាត្រូវនិយាយជាមួយធារីឯងម៉េចទៀតអេ៎។ បានហើយអីចឹង ទៅធ្វើការចុះ។